Քամի

կախվածություն

Այսօրվա մեր հնարավորությունը ինֆորմացիայր ստացման երկու ժամվա ընթացքում հավասար է մեզնից երկու հարյուր տարի առաջվա մարդու մեկ տարվա հնարավորությանը, այսինք եթե ես ակտիվ հետևեմ ինֆոյի հոսքին երկու ժամ, կստացվի, իմ ուղեղը ենթարկվում է այնպիսի ծանրաբեռնվածության, ինչպիսին օրինակ իմ նախնիի ուղեղը մեկ տարում։ Սարսափելի է։ Ես շնորհակալ եմ տեխնիկական այս զարգացմանը տեղեկատվության ու գիտելիքի հետ շփումը այսքան հեշտացնելու, հարազատներիս հետ շփումը հնարավոր դարձնելու, կյանքը այսքան հեշտացնելու համար։ Բայց մյուս կողմից սա մեծ չարիք է մարդու համար, և չեմ կարծում, թե մեր ուղեղը և առավել ևս հոգեբանությունը պատրաստ է տեղեկատվության նմանատիպ հոսքի։ Վերջերս բացահայտել եմ իմ լրջագույն կախվածությունը հեռախոսից, երբ պատահմամաբ հեռախոսս մոռացա տանը և աշխատավայրում ամեն երեք րոպեն մեկ փնտրում էի այդ փոքրիկ սարքը, հանկարծ պարզեցի, որ քսան րոպե ժամանակը բացարձակ քիչ ժամանակ չէ հանգստի կամ մի բան ուտելու համար, հասկացա, որ ամուսինս հեռախոսին նայում է ավելի շատ քան ինձ, ես ևս, իհարկե, կվարվեի այդպես, եթե հեռախոսս տանը չլիներ։ ՄԻ դեպք էլ պատահեց, հեռախոսս գիշեր հանկարծ անջատվեց, երբ պառկած ժամանակ թերթում էի ռիլեր, ու այդ գունավոր աշխարհը որում ամեն տաս վայրկյանը մեկ պտտվում է մի նոր իրադարձություն միանգամից դարձավ մութ, և իմ սենյակը, որը ես չեմ նկատում՝ ժամերով դրա մեջ ապրելով։ Երբ վերջին ահաբեկչության դեպքերից հետո այդ «հրաշալի» սարքի շնորհիվ ես դիտեցի բոլոր հնարավոր վատ կադրերը, հասա վախի այնպիսի նոպաների, որ սկսեց հիստերիկ լացել, ինձ զգալ անպաշտպան ու զգալ այդ բոլոր մարդկանց ցավերը ու մինչև այս պահը ուշքի չեկած, դեռ փորձում եմ անջատվել այդ սարքից ու միանալ այս աշխարհին, որը սարսափելի դժվար է ստացվում, հասկանում եմ՝ իմ հոգեբանությունը պատրաստ չէ նման կախվածության, ու ես խաղաղություն եմ ուզում, որը ինձնից գողացել է այդ հեռախոս կոչվող սարքը իր աշխարհի մասին արագ պատմություններով։ Այսօր ինձ մեր աշխարհ բերելու համար որոշեցինք գնալ մի տեղ զբոսնելու ու հասանք հազար վեցհարյուրականների մի դղյակ, նայեցինք այդ հրաշք կառույցը ներսից ու դրսից ու զատկի տոնին ընդառաջ մեզ այդ դղյակի խոհանոցի հարկաբաժնում փոքրիկ բեմականացման շնորհիվ տեղափոխեցին հազար վեցհարյուրականներ, հյուրասիրեցին խմորեղեն ու մենք վայելեցինք հնագույն խոհանոցի խաղաղ եռուզեռը, ջերմություն ուղիղ և փոխաբերական իմաստով ու ես այնքան ուրախ էի ինձ զգում ներսից ու դրսից տաքացած ու խաղաղ ու այնքան չէի ուզում ապրել այս տեխնիկայի դարաշրջանում, որովհետև ինչպես ասում է եղբայրս, հնում դաժանություններն ավելի շատ էին, բայց հեռախոսներով մարդիկ չկաին, որ ցանկացած մարդ դա տեսնելու հնարավորություն ունենար։ Ես խաղաղություն եմ ուզում, ես սեր ու ուշադրություն եմ ուզում, ես սովորական ընտանեկան առօրյա եմ ուզում իմ գյուղի տանը, վառարանը որ դասի գնալուց առաջ մաման վառում էր, ու անկողնուց ավելի տաք անկյուն կար տանը ձմռանը՝ առավոտներին, ու դու տանից դուրս գալ չէիր ուզում։ Ես մամայիս թզի մուրաբան ու ընտանիքս եմ ուզում, որ ցրվելա աշխարհում, ես իմ գյուղի տաք վառարանն եմ ուզում ու ատում եմ հեռախոսի էկրանը, որ ինձ ամեն վայրկյան ցանկացած հրաշք կամ ցանկացած վայրագություն ցույց կտա։

Մտերմության սահման և անձնական աճ

Առաջին հայացքից այս երկուսը իրար հետ կապ չունեցող բաներ են։ Բայց, եթե խոսենք ինձ նման մարդկանց մասին, որոնք սիրում են պատմեկ իրենց կյանքի և էմոցինաերի մասին, հաճախ ուշադրությունից դուր են թողնում, թե ում մոտ են անում դա։ Առհասարակ մեր մասին պատմությունները զրուցակցի հետ ստեղշծում են մտերմություն։ Գործնական ու ուսումնական ոլորտում մտերմությունը, երբեմն խանգարում է, մանավանդ, երբ կողմերից մեկը ոչ պրոֆեսիոնալ է իր գործում։ Երբ մարդիկ շատ ինֆորմացիա չունեն ձեր մասին, քիչ պատկերացում ունեն, թե իրենց թերացմանը ինչ արձագանք կտաք, հետևաբար փորձում են ուղղակի չթերանալ։ Իսկ, եթե դուք կամ հակառակ կողմը արդեն թերացել եք, մտերմությունը խանգարում է պահանջել, և առանց պահանջի դուք սկսում եք լճանալ, կորցոնում եք պատասխանատվության զգացողությունը ձեր և դիմացինի նկատմամ։ Այսպիսի չարդարացված մտերմությունները, որոնք ձեզ բացի պատասխանատվության զգացողությունը կորցնելուց ոչինչ չեն տալիս, խանգարում են աճել, և տեսնել ձեր և դիմացինի թերությունները։ Հիմա կասեք՝ դե, երբ արդեն հասկացել ես սխալդ, դիմացինին սաստիր, հորդորի, որ ուղվի։ Բայց, ո'չ, հայկական իրականության մեջ, երբ հանդիմանում ես մտերիմին, լուրջ վտանգ կա, որ դա կարող է ընդունվել որպես անձնական վիրավորանք, իսկ դու մտերիմների ցուցակից միանգամից կհայտնվես թշնամիների ցուցակում։ Չեխիայում իհարկե, կարող ես հանգիստ լինել՝ քեզ կսաստեն, բայց, այ, երբ գա քո սաստելու հերթը, դժվար կլինի, որովհետև հնարավոր է արթնանան հայկական վախերը և չթողեն դա անել, ինձ նման կմանաս կոտրած տաշտակի առաջ ու կմտածես որտեղից գտնել չեխերենի նորմալ ուսուցիչ։

Ընտրության թվացիալ հնարավորություն

Վերջերս ինձ սկսել են հետաքրքրել էնպիսի գլոբալ թեմարներ, որոնց մասին ես երբևէ չեմ մտածել։ Այդպիսիք են օրինակ՝ աշխարհի կառավարում, ժողովրդագրություն, պատմական կեղծիքը իրական դարձնելու հնարավորություններ, կրոնի ազդեցություն։ Ինձ ճանաչողները կասեն՝ էս վերջինի մասին դու միշտ ես մտածում,բայց, չէ, այս անգամ ես մտածում եմ դրա ազդեցությունը ոչ թե անհատի, այլ հասարակության ու պատմության վրա։ ԵՎ այս ամենի մեջ ես սկսում եմ խճճվել ու քանի գնում ավելի եմ մոտենում իմ խղճուկ տեսակի զորեղությունից ու անզորությունից ինձ կորցնելուն։ Սա դեռ մի կողմ, այսօր էլ սկսեցի կարդալ մի գիրք, որտեղ գլխավոր կերպարը հենց սկզբում խոսում է այն մասին, որ մենք չենք կառավարում ոչին, բացարձակապես ոչինչ, նույնիսկ մեր մտքերը, ու սա էլ հերիք չի նշում է, որ մեր օրգանիզմի 50 տոկոսը բաղկացած է այլ մակաբույծ բջիջներից, ու մենք նրանց համար համարվում ենք մոլորակ։ Ես մտածում եմ, որ իրոք ես ծնվել եմ մի մոլորակում ու մի քաղաքակրթության մեջ, որտեղ ամեն ինչ արդեն որոշված է՝ մարդը պիտի սովորի դպրոցում, ուտի օրը երեք անգամ, աշխատի գումար ու նման լիքը ուրիշ բանարեր, որոնց լինել-չլինելը արդեն նորմա է, ու իմ փոխարեն որոշել են ընդմիջմանս ժամերը, աշխատանքային ռեժիմս ու էսպիսի լիքը իրավունքներ ու պարտականություններ։ Ու դուք հիմա ինձ կասեք՝ ախր, չէ, դու ես ընտրում աշխատել թե ոչ, ի՞նչ աշխատել, ի՞նչ սովորել, որտե՞ղ ապրել, ո՞ւմ սիրել կամ չսիրել։ Իսկ ես ձեզ կհարցնեմ, իսկ դուք լսել եք «ընտրության թվացիալ հնարավորության» տեսության մասին։ Հիմնականում օգտագործվում է քաղաքականության մեջ, երբ քեզ գոհացնելու համար տալիս են ընտրության իրավունք, բայց թե ինչ հնարավոր տարբերակներ կան ընտրում են իրենք, ստացվում է՝ դու ընտրում ես ու քեզ բավարարված զգում, այդպես էլ չիմանալով, որ ցանկը հատուկ էր կազմված։ Կամ օրինակ՝ ես չեմ կարող ընտրել ծննդավայրս, ընտանիքս, սոցիալակ խավը որում ես հայտնվել եմ ու էլի նման բաներ։ Հա, ճիշտ նկատեցիք ինձ մոտ տպավորություն է, որ ես պարտադրված եմ ապրել։ Ես նույնիսկ չեմ կարող ընտրել քնել թե ոչ, դուք կասեք՝ ես կարող եմ ընտրել քնել թե ոչ, իսկ ես կասեմ՝ արդեն 7 ժամ ընտրում եմ քնելը, բայց այն 50 տոկոս մակաբույծները ընտրել են չքնելը, երևի, ու դա ինձ մոտ չի ստացվում։ Ու իմ մոտ տպավորություն է, որ այս մտքերը գրել հրապարակելն էլ լրիվ չի կառավարվում իմ կողմից, որովհետև ես արդեն 15օր չեմ քնում գիշերները և վստահ չեմ, որ ուղեղս ադեկվատ է դատում քայլերս։ Ձեզ՝ բարի լույս, ինձ ՝բարի գիշեր, երևի, հուսամ օրգանիզմս կհամակերպվի քնելուս որոշման հետ։

Հ.գ Իսկ դուք նկատեցի՞ք, որ իմ տեքստում ես ձեր փոխարեն որոշում էի ինչ եք հարցնում կամ ասում ինձ։ Եթե նույնիսկ նկատեցիք, ներսում ըմբոստացա՞ք՝ ինչու եմ ես ձեր փոխարեն որոշել ինչ եք հարցնում, գրազ կգամ՝ գրեթե չկան նման մարդիկ, այ հենց էդպես էլ կյանքն է մեր փոխարեն որոշում ու մենք չենք հարցնում՝ ինչու՞։

Կյանքը լավագույն ու վատագույն բանն է, որ կարող էր պատահել մեզ հետ

Իմ կյանքում հաճախ են եղել պահեր, որ ասել եմ՝ վերջ չեմ դիմանում, լսել, տեսնել, զգալ անկարող եմ, ապրել չեմ ուզում։ Բայց դրանից շատ ավելի շատ դեպքերում փոշմանել եմ ասածիս համար։ Եթե հայ ես ծնվել՝ այս աշխարհի մաղձը հաստատ գոնե 3-4 անգամ զգացած կաս, ու եթե անկախ քո կամքից ապրումակցում ես ուրիշին, ապա շատ ավելի վատ։ Բայց այսօր ես ուզում եմ խոսել կյանքի գեղեցիկը վերագտնելու ու իմ պատկերացրած հավերժության մաասին։ Դպրոցում պաստառ ունեինք, որը վերնագրված էր՝ «Գեղեցիկը կփրկի աշխարհը», ես լիովին հավատում էի դրան դպրոցահասակ ժամանակ, հիմա մոտենում եմ վերապահումով, աշխարհին չէ, բայց անհատին հաստատ փրկել կարող է, միայն թե կարողանաս ուժ գտնել գեղեցիկին գնալուն ու ընկալես։ Վերջին ժամանակներում ինձ արվեստը փրկում է, իսկ այսօր դրան միացավ բնությունը ու փոթորիկը խաղաղվեց՝ հուսամ երկարատև։ Չեխիայի ամրոցներից մեկում էինք, որը բացի գեղեցիկ լինելուց, ուներ իրեն պատկանող հսկայական հողատարածք՝ փոքրիկ անտառով։ Ու ես այսօր առաջին անգամ հասկացա թե ինչու են պատկերասրահներում հաճախ նկարների դիմաց նստարաններ դրված, ես այսօր առաջին անգամ նայում էի մի նկարի ու ոչ մի կերպ կտրվել չէի կարողանում, հետո երկար քայլեցի ամրոցին հարակից անտառով, ու ինձ մի պահ թվաց` նայում եմ նույն նկարին, ուղղակի մի քիչ փոխված, ու քանի, որ անտառում ի տարբերություն ամրոցի էքսկուրսավարը ինձ չէր սպասում ու շտապեցնում երկար մնացի էնտեղ։ Մի պահ միայն զգացի, որ բնության մեջ մենակ մնալիս ես սարսափելի վախկոտ եմ դառնում, որովհետև ես բնության տարր լինելով սարսափելի կտրվել եմ դրանից, ու ես իմ տարածքում չեմ զգում ինձ (սարսափելի է մտածել՝ քո չվախենալու տարածքը սմարտֆոնն է)։ Գուցե ձեզ հետ էլ պատահած լինի, որ ասած լինեք՝ կյանքիցս մեկ տարի կտայի միայն տեսնեի կամ իմանայի ինչ որ x բան, բայց երբևէ ինքներդ ձեզ հարցրած կաք՝ ինձ արդյոք մի տարի դեռ մնացել է այս երկրի վրա։ Ու, երբ այսօր կանգնած էի նկարի առաջ, մի պահ մտքովս անցավ՝ ինչու ենք մենք այդքան երկար մտածում հավերժության ու ժամանակի մասին, անվերջ վախենում ենք չհասցնելուց, ժամանակի թանկարժեքությունից։ Մի պահ մտածեցի՝ իսկ ինչ է հավերժությունը առհասարակ, չէ, դրա ձևակերպման մասին չեմ ասում, դա բոլորս էլ գիտենք, մեր զգացած հավերժության մասին եմ հարցնում։ Ինձ համար հավերժությունը մի ակնթարդ է, որը ես հնարավորություն ու ուժ կունենամ զգալու մարմնիս բոլոր բջիջներով։ Հավերժության զգացումը ուղղակի չի գալիս, դրան որևէ բան պիտի դրդի ու դա շատ հաճախ արվեստն է։

Ինքնաթիռը տհաճ սեր է

Ուղղակի հաճախ ճամփորդիր։ Լավագույն բանը, որ մարդ կարող է անել ինքն իր հետ, նոր միջավայրում հայտնվելն է։ Չէ, դա բնավ հեշտ ու հարմար չէ։ Նոր միջավայրն ու մարդիկ, նոր իրերը, աշխարհի փոփոխվող կանոնները, դեմքերը, արձագանքները, սերը ու դիմադրությունը քեզ դարձնում են ավելի համարձակ ու ինքնավստահ։ Գուցե սկզբում թվում է՝ դիմադրությանը հաջողվում է մեզ կոտրել, բայց, երբ նույն իրավիճակում հայտնվում ես երկրորդ անգամ, քեզ այն անհամեմատ հեշտ է թվում, ու ինչ որ պահի քեզ սկսում է դուր գալ պայքարելը։ Ամենակարևորն էստեղ ինքդ քեզ աջակցելն է ու հիշեցնելը, որ աշխարհում լիքը մարդիկ կան, որ քեզ հետ են, քեզ սիրում, սպասում, հավատում են, երբ մի ազդակ տաս նրանք կհիշեցնեն քեզ քո կարևորություն մասին։Ու, երբ ժամանակ անց հետ ես նայում, հասկանում ես՝ հասուն ես, ավելի հանգիստ, ավելի հանդուրժող ու ավելի բաց շփման համար։ Ես փոքր ինչ վախենում եմ փորձել նոր բաներ, ազդվում եմ հասարակության հայացքներից, բայց այս փոքր փորձերը՝ ճանաչել աշխարհը ու երկխոսության գնալ, ինձ մոտ կոտրում են իմ վախիկներին։ Իսկ հիմա էլ չեմ կարողանում գրել, որովհետև ուզում եմ խոսել ինքնաթիռում կողքիս նստած մարդու հետ ու կիսվել աշխարհներ տեսնելու մեր փորձով։

Հ.գ Գրվել է 28.07.2023-ին ինքնաթիռում, չգիտեմ որ երկրի տարածքում, այդ պատճառով հրապարակվում է ավելի ուշ։

Շաբաթ-կիրակիի միֆը

Երկուշաբթիից սկսած միանում է ռոբոտացված աշխատանքի գնալու ու մյուս գործերը մնացած ժամանակում խցկելու գրեթե բոլորիս ծանոթ ռեժիմը։ Միայն ուրբաթ օրը երեկոյան աշխատանքից տուն գնալիս եմ զգում, որ մնասած հինգ օրերը կարծես թմբիրի մեջ եմ անցել ու, եթե ինձ տան իմ աշխատավարձը ու ջնջեն մնացած հինգ օրերը գրեթե ոչինչ չեմ կորցնի։ Հետո թերթում եմ շաբաթ-կիրակիի to do-ն ու հասկանում, որ դրան հանգստյան օրեր անվանելը հիմարություն է։ Ես փորձում եմ իմ շաբաթվա յոթ օրերը սեղմեկ երկու օրվա մեջ՝ փորձելով և' պատրաստել, և' սովորել, և' մաքրել, և' ժամանց անցկացնել, և' հանգստանալ, չէ', ոնց հասկացաք վերջինը ուղղակի միֆ է։ Բայց ինչու եմ ես այդքան սիրում այդ երկու օրերը, որովհետև աշխատանքային գերության մեջ դու ունես ազատություն՝ հերթականության կամ անել-չանելու, կամ ինչպես կասվի լրագրության մեջ թվացիալ ընտթության հնարավորություն։ ԵՎ մեզ դուր է գալիս ունենալ կյանքի թվացիալ ղեկը, որը երբեկ մեր ձեռքում չի լինում։

Հոգնած ժամեր

Մարդը չբարարվող էակ է։ Մենք անընդհատ ձգտում ենք ավելի շատ, ավելի լավը, ավելի գեղեցիկը... ավելիի շարքը կարելի է անվերջ թվել։ Մի պատմություն եմ հիշում, երբ թագավորը մարդուն հարցնում է՝ որքան պիտի վճարեմ ծառայության դիմաց, ծառան պատասխանում է՝ ես մի իր կդնեմ կշեռքի մի նժարին, իսկ դու դրա դիմաց կդնես ոսկի, երբ նժարները հավասարվեն՝ հերիք է։ Ծառան նժարին դնում է մարդու աչք, իսկ թագավորը, որքան էլ շատ ոսկի է դնում, նժարները չեն հավասարվում, որովհետև մարդում համար ոսկին երբեկ բավական չի լինում։ Աստվածաշնչում կյանքի իմաստի մասին խոսելիս ասվում է՝ երջանիկ են նրանք, որ տանջվում են ոչ թե դիզելու, այլ վաստակածը վայելելու համար։ Վերջերս ընկերներիս հետ զրուցելիս հաճախ ենք խոսում պահը վայելելու մասին, տարիքը զգալու և ոսկյա ժամանակին չսպասելու, այլ այն ստեղծելու կարևորության մասին, ու մեզ անընդհատ թվում է, որ լավագույն պահերը դեռ գալու են, այնինչ, գուցե, մենք այդ լավագույն տարիները արդեն ապրում ենք։ Ու էստեղ հարց է առաջանում՝ արդյոք մենք ավելիին ձգտելով հասցնում ենք վայելել ներկան։ Մենք անընդհատ ինքներս մեզ և ուրիշներին փորձում ենք ապացուցել, որ կարող ենք ավելին։ Բայց, եթե սա չանենք, արդյոք վաստակածը հերիքում է վայելել կյանքը մեր ուզած կերպով։ Այստեղ է, որ հասկանում ենք կյանքի բալանսի կարևորության մասին, որը պահելը դժվար է։ Ես Եվրոպան սիրում եմ հենց դրա համար։ Այստեղ մարդիկ հնարավորինս ավելի քիչ են կենտրոնանում ավելին ունենալու վրա, և ուշադրություն են դարձնում կյանքը զգալուն և ԱՊՐԵԼՈՒՆ։ Այլ հարց է՝ ես որքանով եմ ընդունում դա անելու մեթոդները։ Նրանք հաճախ են կրկնում՝ գումարը ամեն ինչ չէ։ Ասում են՝ խորը արտաշունչը օգնում է լինել ներկայում, էնպես որ, արտաշնչենք ու զգանք հիման ու կյանքը։

Մենակ չլինելու կարևորության մասին

Ինձ այս կյանքում նվիրված ամենաարժեքավոր բաները ժամանակն ու էմոցիաներն են։ Դրանք ամենաշատը ես ստանում եմ ընտանիքից, ընկերներից ու Լեռից։ Իմ ամենաարդյունավետ ու ամնենաարտադրողաան ժամանակը ես ունեցել եմ իմ հանդեպ հավատի ու ունեցած գեղեցիկ էմոցիաների ժամանակ։ Ցավոք բացասական էմոցիաները աշխարհում ավելի շատ են, և չգիտես ինչու մարդիկ դրանց վրա ավելի հեշտ են կենտրոնանում ու ավելի երկար են մնում այդ վիճակում ։ Ինքս հաճախ եմ ասում՝ «հավես չունեմ»։ Ես վատ լուրերից շուտ եմ նեղվում, փոքր անախորժությունները ծանր եմ տանում, երբեմն սենյակիցս դուրս գալ չեմ ուզում, բայց հենց ինչ-որ մենկին հաջողվում է ինձ դուրս քաշել սենյակից, տանել դրական էմոցիաների դաշտ, ես սկսում եմ նոր էնտուզիազմով ապրել ու զգալ այս կյանքը։ Մի պահ ինձ թվում է՝ ինչը իրագործել ցանկացել եմ, բայց վախեցել, շատ սովորական է ու լրիվ իրականանալի։ Եվ այդ պահին ինձ իսկապես միայն այդ ոգևորությունն է անհրաժեշտ բոլոր երազանքները իրականացնելու համար։ Իմ կյանքում եղել են այդպիսի ոգևորության պահեր, որոնք բերել են հաջողության։ Այս ամենի պատճառը իմ կարծիքով այն փոքրիկ հաղթանակն է թուլության հանդեպ, որը մենք զգում ենք սենյակում փակված, և որին մենք անվանում ենք՝ «հավես չունեմ»։ Ես շնորհակալ եմ ինձ տրված ժամանակի և էմոցիաների համար, այդ թվում բացասական. դրանք լավ առիթ են սովորելու և փոքրիկ հաղթանակներ ունենալու։ Կարևոր է նաև չմոռանալ ուրիշներին ևս օգնել հաղթել «հավես չունեմ»-ին։

Կատուների քաղաքն ու մանուկը

Եվ ներսիս մանուկը հրճվանքից թռչկոտում էր, իսկ ես ժպիտը դեմքիս արագ հեռախոսս էի հանում լուսանկարելու համար։ Չէ, ներսիս մանուկը այդ տեսարանը երբեք չի մոռանա, նկարը մեծահասակիս համար էր։ Այդ մանուկը ապրել է գյուղում, խաղաղ ու հասարակ ընտանիքում։ Այդ մանկության մեջ իմ երազանքներն ու նպատակները լրիվ այլ էին, դրանք սարսափելի պարզ էին, բայց միևնույն ժամանակ դժվարիրականանալի։ Մայրս ու հայրս չորս երեխա էին մեծացնում՝ մեծ սիրով ու խնամքով, նաև լուրջ դժվարություններով, որ այդ ժամանակ հատուկ էր գրեթե բոլոր գյուղական ընտանիքներին։ Այդ դժվարությունները սարսափելի չէին ինձ համար, ամենավատն էստեղ ծնողներիս սեփական անձը մոռանալն էր։ Ամռանը լիճ գնալուց ու ծննդյան տոնակատարություններից բացի բոլոր օրերը լցված էին ծանր աշխատանքով։ Հայրս արդեն մոտենում է 60-ին, ինձ համար դա վախեցնող է, բայց միևնույն ժամանակ գեղեցիկ։ Առհասարակ, ինձ համար մարդու բոլոր տարիքները յուրահատուկ հետաքրքրություն ու գեղեցկություն ունեն, իսկ մեծահասակ լինելը շքեղություն է, եթե հաջողել ես հասնել դրան։ Շատ շեղվեցի։ Ներսիս այդ մանուկը, որ սովոր էր մորս ու հորս տեսնել գյուղում, խաղաղ ու հասարակ միջավայրում, օրվա խնդիրները լուծելով, նայում էր նրանց, որ քայլում էին հին եվրոպական քաղաքով, որը հիմա պատկանում է ՌԴ-ին, ու հիանում լույսերով, գեղեցկությամբ ու էն չպահված երազանքի կատարմամբ։ Չպահված, որովհետև չես կարող պահել երազանք մի բանի մասին, որի գոյության մասին գաղափար անգամ չունես։ Այս ամենի մեջ, այդ մանուկի համար նույնն էր միայն երկինքը։ Բայց, եթե հարցնեմ ծնողներիս, այդ կադրը երևի չեն էլ հիշի։ Նրանք կհիշեն առաջին անգամ իրենց երեքամյա թոռնուհուն գրկելը ու նրա ջերմությունը զգալը, միջնեկ թոռնիկ Մարկի համար շատ շոկոլադ առնելը ու դրա դիմաց հարյուրներով պաչիկներ ստանալը ու Լյոնչի՝ որպես մեծ տղա, ուղեկցությամբ խանութ գնալը։ Սրանք րոպեների կամ վայրկյանների ընթացքում տեղի ունեցող իրադարձություններ են, բայց մի ողջ կյանք են փոխում, որակ ու սեր տալիս մեզ ու ուժ, որ ապրենք՝ հաջորդ հանդիպմանը սպասելով։

Այստեղ կան բացասական էմոցիաներ, մի՛ կարդա, եթե հավես չունես

Երեկ ինչ որ տեղ այս միտքն եմ լսել՝ «ամեն ինչ սկսվում է քո սենյակից, ինչպիսին որ սենյակդ է, այնպիսին էլ կյանքդ, ներսդ, մտքերդ» հստակ չեմ հիշում, բայց իմաստը սա էր։ Ընդհանուր առմամբ համաձայն եմ այս մտքի հետ։ Աչքերս բացել ու նայում եմ առաստաղին՝ սպիտակ, ոչինչ չասող։ Ուզում եմ վեր կենալ, չեմ կարողանում, հիշում եմ, որ առավոտյան եմ քնել, վատ լուրեր կարդալուց հետո։ Նայում եմ պատուհանից դուրս, մութ է, ու այս զգացողությունը զզվելի է։ Արևի պակասը ոչնչացնում է այն հույսը, որ այսօր մի կաթիլ էներգիա կգտնեմ տեղից վեր կենալու համար։ Շուռումուռ եմ գալիս ու այնպիսի զգացողություն է, թե մեկը հյութի ձողիկով թևերիս ծալվող հատվածի երակներից քաշում է արյունս։ Ձեռքերիս ու ոտքերիս թուլանալը ատում եմ։ Հայաստանի ընկերներիս եմ գրում, առաջին անգամ խնդրում եմ մի լավ բան պատմել այնտեղից։ Գայուշի մոտ ստացվում է, բայց դա ինձ չի օգնում։Երեք ժամ հեռախոսով սքրոլ անելուց հետո սովի զգացողությունը ինձ դուրս է շպրտում անկողնուց։ Խոհանոցից վերադառնում եմ ու նայում սենյակիս, ագա՜, ոչնչով չի տարբերվում ներսիցս։ Բառդակ բառը ակտուալ է լինելու քանի դեռ զինվորականներ են խոսում, ասեմ հա՛մ սենյակում, հա՛մ ներսումս իսկական բառդակ է։ Միակ տարբերությունն այն է, որ սենյակը հավաքելը կարճ ժամանակ է պահանջում, իսկ ներսը հավաքելը չգիտեմ, բայց կարճ չի հաստատ։ Իսկ ես ժամանակ չունեմ՝ գործից ուշանում եմ, դրա համար ինչպես թափթփած իրերը, այնպես էլ էմոցիաները խցկում ենք աչքին ընկած դարակներով, այնպես, որ թվա՝ ամեն ինչ կարգին է, ու դուրս ենք գալիս տնից։ Բայց մանավանդ էմոցիաները պիտի զգույշ խցկենք, որ դարակները լցվեն, իրենք իրենց հետ են բացվելու ու թափվեն։ Այդ ժամանակ տակից դուրս գալը դժվար կլինի, երևի։ Հ․գ Սենյակում միշտ մոմեր ու ծաղիկներ ունեմ, իսկ ներսում սիրուն էմոցիաներ, որ միշտ խաղաղություն ու էսթետիկա են հաղորդում, չնայած, միշտ չէ, որ փրկում են իրավիճակը։